Goa Sitorus di Pasaman Barat: Adong Ma Hahonaan ni i tu Marga Batak?
Adong do sada sungkun-sungkun na sai ro di roha ni masyarakat, boasa ma adong sada goar ni inganan na margoar Goa Sitorus di dolok Tuleh, Pasaman Barat, Sumatera Barat. Sungkun-sukkun na asing muse, adong do hahonaan ni goar i tu masyarakat Mandailing manang Batak?
Sada goa na maringanan di Nagari Seberang Kenaikan, Kecamatan Gunung Tuleh, Kabupaten Pasaman Barat, Sumatera Barat, nunga mulak gabe parhataan na hangat di tongatonga ni masyarakat dohot angka na mangaradoti sejarah ni luat i.
Goa na binoto dohot goar Goa Sitorus on ndada holan mangaradoti haulambon ni alam na uli, alai dohot do mamboan songon bau ni sejarah naung leleng na dihatahon martalian tu sada marga Batak, ima Sitorus. Sungkun-sukkun na timbul, adong do hahonaan ni goar ni goa on tu tapak ni marga i?
Panjouon ni goar Goa Sitorus on pahehehon sada rasa sihol ni roha di godang ni halak. Goar "Sitorus" sandiri mansai jonok dohot marga sian punguan Batak Toba na binoto marurat sejarah na gogo, sada sian i ima Harajaon Pane na hea jongjong di luat Padang Lawas Utara, Sumatera Utara. Pigapiga halak manduga ia goar ni goa on ndada holan na tumbuk, alai mangaradoti sada barita ni pangarantoan manang paradianan ni sada tokoh na marga Sitorus di tingki naung salpu.
Luat Gunung Tuleh na maringanan di parbatasan ni Sumatera Barat dohot Sumatera Utara nunga sian na robi binoto songon dalan lintas budaya. Parsaoran ni masyarakat Minangkabau, Mandailing, dohot Batak nunga gabe bagian ni sejarah naung leleng di luat on. Dibahen i, ndang tarsalpui molo Goa Sitorus gabe saksi na sip ni pardalanan sejarah ni sada ranting ni marga Batak naung marserak sahat tu tano Pasaman manang sabalikna adong hahonaan ni halak Sumatera Barat tu tano Batak songon na pinatorang di Pustaka Alim Kembaren na marhata Karo taringot tu pangarantoan ni halak Pagaruyung tu luat humaliang Tao Toba.
Sungkun-sukkun taringot tu hahonaan ni goar Goa Sitorus tu marga Batak Sitorus memang mansai manarik laho siangkatan. Molo taida sian sejarah ni marga Sitorus, tarida do ia marga on marharoroan sian luat na adong di humaliang ni Tao Toba, Sumatera Utara. Pangarantoan ni angka pomparan ni marga on nunga mansai bidang di ragam ni luat di Indonesia.
Adong pigapiga teori na boi manghatai taringot tu boasa adong goar Sitorus di sada goa na adong di Pasaman Barat. Teori na parjolo ima, mungkin adong do sada kelompok ni marga Sitorus na hea maringanan manang maradian di luat i di tingki naung salpu. Pangarantoan ni angka marga Batak di tingki na robi ndang pola asing, alani godang do angka halak Batak na mangalului parngoluan na dumenggan di luat na asing.
Teori na paduahon boi ma martalian tu parsaoran ni budaya. Alani luat Gunung Tuleh na maringanan di parbatasan, mansai mungkin do adong parsaoran dohot parbinotoan ni goar ni marga sian sada luat tu luat na asing. Mungkin adong do sada tokoh na margoar Sitorus na tarbarita di luat i, manang adong sada barita na martalian tu marga i na gabe mangalehon goar tu goa i.
Teori na patoluhon boi muse martalian tu angka legenda manang barita na adong di masyarakat luat i. Godang do angka inganan na mandapot goarna sian angka barita ni ompu na parjolo, angka ulaon na balga na hea masa, manang angka legenda na dihaporseai masyarakat. Molo adong sada legenda taringot tu sada halak na margoar Sitorus na martalian tu goa i, boi do i gabe alasan boasa goa i mandapot goarna.
Laho mangalului jawahana na pasti taringot tu sungkun-sukkun on, ingkon adong do penelitian na lobi bagas na diulahon. Penelitian on boi ma mangangkupi panulingkition tu angka dokumen sejarah, angka barita ni masyarakat naung leleng, dohot angka ulaon arkeologi di sekitar ni goa i.
Panulingkition tu angka dokumen sejarah boi ma mangalehon sada gombaran taringot tu angka pangarantoan ni marga Batak di tingki na robi dohot parsaoran ni nasida dohot masyarakat di luat na asing. Molo adong catatan taringot tu sada kelompok ni marga Sitorus na hea maringanan di luat Pasaman Barat, i ma sada dalan laho mangantusi boasa adong goar i.
Angka barita ni masyarakat naung leleng (cerita rakyat) boi muse gabe sada sumber informasi na ringkot. Angka barita on jotjot do mangaradoti angka barita taringot tu sejarah ni sada inganan dohot angka tokoh na martalian tu i. Marhite manghatai dohot angka natua-tua ni luat i, boi ma dapot parbinotoan na lobi bagas taringot tu asal ni goar ni goa i.
Ulaon arkeologi di sekitar ni goa i boi muse mangalehon angka bukti fisik taringot tu ise do na hea maringanan di luat i di tingki na robi. Molo adong dapot angka artefak na martalian tu budaya Batak, boi ma i patuduhon adongna hahonaan ni marga Sitorus tu luat i.
Alai, sahat tu tingki on, hahonaan na pasti ni goar Goa Sitorus tu marga Batak Sitorus ndang dope boi dipastihon secara mutlak. Ingkon adong dope angka penelitian na lobi lanjut laho mangungkap hasintongan ni barita on.
Sanajan songon i, sungkun-sukkun on nunga pahehehon sada minat na balga di tongatonga ni masyarakat dohot angka na mangaradoti sejarah. On ma sada dalan laho paingothon muse taringot tu ragam ni budaya dohot sejarah ni Indonesia, tarmasuk ma i angka parsaoran ni angka marga na adong di tano on.
Molo tung pe ndang adong hahonaan na langsung ni goar Goa Sitorus tu marga Batak, goar i nunga gabe sada bagian ni sejarah ni luat Pasaman Barat. Goa i ndada holan sada inganan wisata na uli, alai dohot do sada saksi bisu ni pardalanan ni tingki dohot parsaoran ni angka budaya.
Dibahen i, ingkon torus do taradoti goa on dohot sude angka nilai sejarah dohot budaya na adong di bagasna. Ingkon adong sada kesadaran sian sude pihak taringot tu ringkot ni mangaradoti angka peninggalan sejarah songon sada bagian ni identitas ni bangsa.
Sungkun-sukkun taringot tu Goa Sitorus on ma sada poda na ringkot taringot tu songon dia sejarah dohot budaya boi marsigomgoman dohot mangalehon goar tu sada inganan. Marhite mangalului jawahana, boi ma hita lobi dumenggan mangantusi taringot tu masa lalu dohot songon dia i mangalehon bentuk tu masa kini.
Post Comment
No comments